O le pope, lea e lauiloa foi o le pope sili (pontifex maximus po o summus pontifex), pontiff Roma (Romanus pontifex) po o le pule silisili ese pontiff, o le epikopo o Roma (po o le talafaasolopito o le peteriaka o Roma), ulu o le Ekalesia Katoliko i le lalolagi atoa, ma sa i ai sa avea foi ma ulu o le setete po o le pule silisili ese o le Papal States ma mulimuli ane le Vatican City State talu mai le seneturi lona valu. Mai le vaaiga a le Katoliko, o le tulaga maualuga o le epikopo o Roma e tele lava ina maua mai i lana matafaioi o le sui aposetolo ia Saint Peter, o le na tuuina atu i ai le tulaga maualuga e Iesu, o le na tuuina atu ia Peteru le Ki o le Lagi ma le mana o le "saisai ma tatalaina" , faaigoaina o ia o le “papa” lea o le a fausia ai le Ekalesia.
E ui ina ta'ua lona tofi o le pule faapope, ae o le pulega faa-episcopal e ta'ua o le Vaai Paia. O le Holy See o le pulega sili lea e ala i tulafono faavaomalo o loʻo faʻauluulu i totonu o le Vatican City State tutoʻatasi, o se taulaga-setete lea e fausia ai se faʻafanua faʻafanua i totonu o le conurbation o Roma, na faavaeina e le Lateran Treaty i le 1929 i le va o Italia ma le Holy See. ina ia mautinoa lona tutoatasi faaletino ma le faaleagaga. E aloaia le Vaaiga Paia i lona tausisia i tulaga eseese i faalapotopotoga faava o malo ma e ala i ana sootaga faalemalo ma maliega faaupufai ma le tele o setete tutoatasi.
E tusa ai ma tu ma aga Katoliko, o le aposetolo o Roma na faavaeina e Saint Peter ma Saint Paul i le seneturi muamua. O le pule faapope o se tasi o faalapotopotoga sili ona tumau i le lalolagi ma sa i ai sona sao iloga i le talafaasolopito o tagata. I aso anamua, na fesoasoani ai pope e faasalalau atu le Faa-Kerisiano ma faalaa ane e saʻili ni faaiʻuga i finauga eseese tau aʻoaʻoga. I le Vaitau Tutotonu, sa latou faia se sao o le taua faalelalolagi i Europa i Sisifo, e masani ona avea o ni tagata e faamasino i le va o tupu Kerisiano.
I le faaopoopo atu i le faalauteleina o le faatuatuaga ma aoaoga faavae faa-Kerisiano, o pope o ona po nei o loo aafia i le ekumeni ma talanoaga soofaatasi, galuega alofa, ma le puipuia o aia tatau a tagata. I le aluga o taimi, na maua ai e le pule faapope le tele o faatosinaga faalelalolagi ma faaupufai, ma mulimuli ane tauva ai pule o le teritori. I seneturi talu ai nei, o le pule faaletino o le pule faapope ua paʻu ma o le tofi ua taulaʻi atu nei i mataupu faʻalelotu.
I se faatusatusaga, o tautinoga a le pope e uiga i le pule faaleagaga ua faateleina le malosi o le faaalia i le aluga o taimi, ma faaiuina i le 1870 i le folafolaina o le talitonuga o le le sese faapope mo taimi e le masani ai pe a tautala le pope ex cathedra - moni "mai le nofoa (o Saint Peter)" - e tuuina atu se faauigaga aloaia o le faatuatua po o amioga. O le pope o se tasi o tagata sili ona malosi i le lalolagi ona o le tele o aafiaga faalemalo, aganuu, ma faaleagaga o lona tulaga i luga uma o le 1.3 piliona Katoliko ma i latou i fafo atu o le lotu Katoliko, ma ona o ia o le faauluuluga i le lalolagi aupito tele e tuuina atu aoaoga ma le soifua maloloina, faatasi ai ma le tele o fesoʻotaʻiga o galuega alofa.
Lenei o pope uma o le Ekalesia Katoliko i le faʻasologa o taimi.
Leai. | Pontif | Tusitusiga |
Popes o tausaga o sauaga | ||
1. | Sagato Petelu | 32-67 |
2. | St.Lino | 67-76 |
3. | St. Anacletus (Cletus) | 76-88 |
4. | St. Clement I | 88-97 |
5. | Sagato Evaristus | 97-105 |
6. | St. Alesana I | 105-115 |
7. | St. Sixtus I | 115-125 |
8. | Sagato Telesphorus | 125-136 |
9. | Sagato Hyginus | 136-140 |
10. | St.Pius I | 140-155 |
11. | Sagato Anicetus | 155-166 |
12. | Sagato Soter | 166-175 |
13. | Sagato Eleutherius | 175-189 |
14. | St. Victor I | 189-199 |
15. | Sagato Zephyrinus | 199-217 |
16. | St. Callistus I | 217-222 |
17. | St. Urban I | 222-230 |
18. | St.Paint | 230-235 |
19. | Sagato Anterus | 235-236 |
20. | Sagato Fabian | 236-250 |
21. | St. Konelio | 251-253 |
22. | St.Lucius ou | 253-254 |
23. | St. Setefano I | 254-257 |
24. | Sagato Sixtus II | 257-258 |
25. | Sagato Tionysius | 260-268 |
26. | St.Felix I | 269-274 |
27. | St.Eutychian | 275-283 |
28. | Sagato Kaio | 283-296 |
29. | Sagato Marcellinus | 296-304 |
30. | St. Marcellus I | 308-309 |
31. | St. Eusipio | 309-310 |
32. | Sagato Miltiades | 311-314 |
Popes o le matua o le malo | ||
33. | St. Sylvester I | 314-335 |
34. | St.Mark | 336-336 |
35. | St. Julius I | 337-352 |
36. | Liperio | 352-366 |
37. | St.Samus I | 366-383 |
38. | Sagato Siricius | 384-399 |
39. | St. Anastasius I | 399-401 |
40. | St. Innosent I | 401-417 |
41. | Sagato Sosimus | 417-418 |
42. | St. Boniface I | 418-422 |
43. | St. Celestine ou | 422-432 |
44. | Sagato Sixtus III | 432-440 |
45. | St. Leo I (Leo le Sili) | 440-461 |
46. | Sagato Hilarius | 461-468 |
47. | St. Simplicius | 468-483 |
48. | St.Felix III (II) | 483-492 |
49. | St. Gelasius I | 492-496 |
50. | Anastasius II | 496-498 |
51. | Sagato Symachus | 498-514 |
52. | St.Hormisdas | 514-523 |
53. | St. Ioane I | 523-526 |
54. | St.Felix IV (III) | 526-530 |
55. | Boniface II | 530-532 |
56. | Ioane II | 533-535 |
57. | St. Agapetus I | 535-536 |
58. | Sagato Silverius | 536-537 |
59. | Vigilius | 537-555 |
60. | Pelagius I | 556-561 |
61. | Ioane III | 561-574 |
62. | Penetito I | 575-579 |
63. | Pelagius II | 579-590 |
Popes o uluaʻi tausaga | ||
64. | St.Gregory I (Gregory le Sili) | 590-604 |
65. | Sapinian | 604-606 |
66. | Boniface III | 607-607 |
67. | St. Boniface IV | 608-615 |
68. | St.Adeodatus I (Deusdedit) | 615-618 |
69. | Boniface V | 619-625 |
70. | Honorius I | 625-638 |
71. | Severinus | 640-640 |
72. | Ioane IV | 640-642 |
73. | Theodore ou | 642-649 |
74. | Sagato Matini I | 649-655 |
75. | St. Eugene I | 655-657 |
76. | St.Vitalian | 657-672 |
77. | Adeodatus II | 672-676 |
78. | Donus | 676-678 |
79. | St.Agatho | 678-681 |
80. | Leo Leo II | 682-683 |
81. | St.Benedict II | 684-685 |
82. | Ioane V | 685-686 |
83. | Konone | 686-687 |
84. | St. Sergius I | 687-701 |
85. | Ioane VI | 701-705 |
86. | Ioane VII | 705-707 |
87. | Sisinnius | 708-708 |
88. | Constantine | 708-715 |
89. | St.Gregory II | 715-731 |
90. | St.Gregory III | 731-741 |
91. | Sagato Sakaria | 741-752 |
Setefano II * | 752-752 | |
92. | Setefano III | 752-757 |
93. | Sagato Paulo I | 757-767 |
94. | Setefano IV | 767-772 |
95. | Adrian I | 772-795 |
96. | Leo Leo III | 795-816 |
97. | Setefano V | 816-817 |
98. | Sagato Paseka I | 817-824 |
99. | Eugene II | 824-827 |
100. | Valentine | 827-827 |
101. | Kelekolio IV | 827-844 |
102. | Sergius II | 844-847 |
103. | Leo Leo IV | 847-855 |
104. | Penetito III | 855-858 |
105. | St. Nicholas I (Nicholas le Sili) | 858-867 |
106. | Adrian II | 867-872 |
107. | Ioane VIII | 872-882 |
108. | Marinus I | 882-884 |
109. | Sagato Adriana III | 884-885 |
110. | Setefano VI | 885-891 |
111. | Faʻavae | 891-896 |
112. | Boniface VI | 896-896 |
113. | Setefano VII | 896-897 |
114. | Lusia | 897-897 |
115. | Teodore II | 897-897 |
116. | Ioane IX | 898-900 |
117. | Penetito IV | 900-903 |
118. | Leo V | 903-909 |
119. | Sergius III | 904-911 |
120. | Anastasius III | 911-913 |
121. | Lando | 913-914 |
122. | Ioane X | 914-928 |
123. | Leo VI | 928-928 |
124. | Setefano VIII | 929-931 |
125. | Ioane XI | 931-935 |
126. | Leo VII | 936-939 |
127. | Setefano IX | 939-942 |
128. | Marinus II | 942-946 |
129. | Agapetus II | 946-955 |
130. | Ioane XII | 955-963 |
131. | Leo VIII | 963-964 |
132. | Penetito V | 964-964 |
133. | Ioane XIII | 965-972 |
134. | Penetito VI | 973-974 |
135. | Penetito VII | 974-983 |
136. | Ioane XIV | 983-984 |
137. | Ioane XV | 985-996 |
138. | Gregory V | 996-999 |
139 | Sylvester II | 999-1003 |
140. | Ioane XVII | 1003-1003 |
141. | Ioane XVIII | 1003-1009 |
142. | Sergius IV | 1009-1012 |
143. | Penetito VIII | 1012-1024 |
144. | Ioane XIX | 1024-1032 |
145. | Penetito IX | 1032-1045 |
146. | Sylvester III | 1045-1045 |
147. | Penetito IX | 1045-1045 |
148. | Kelekolio VI | 1045-1046 |
149. | Kelemete II | 1046-1047 |
150. | Penetito IX | 1047-1048 |
151. | Tamaseko II | 1048-1048 |
152. | Sagato Leo IX | 1049-1054 |
153. | Victor II | 1055-1057 |
154. | Setefano X | 1057-1058 |
155. | Nikola II | 1058-1061 |
156. | Alexander II | 1061-1073 |
Popes o le matutua o paopao ma aufono | ||
157. | St.Gregory VII | 1073-1085 |
158. | Faamanuiaina Victor III | 1086-1087 |
159. | Faamanuiaina Urban II | 1088-1099 |
160. | Pasekala II | 1099-1118 |
161. | Gelasius II | 1118-1119 |
162. | Kalistus II | 1119-1124 |
163. | Honorius II | 1124-1130 |
164. | Le sala II | 1130-1143 |
165. | Seletini II | 1143-1144 |
166. | Lukio II | 1144-1145 |
167. | Faʻamanuia Eugene III | 1145-1153 |
168. | Anastasius IV | 1153-1154 |
169. | Adrian IV | 1154-1159 |
170. | Alesana III | 1159-1181 |
171. | Lukio III | 1181-1185 |
172. | Taulaga III | 1185-1187 |
173. | Kelekolio VIII | 1187-1187 |
174. | Kelemene III | 1187-1191 |
175. | Seletini III | 1191-1198 |
176. | Leai se sala III | 1198-1216 |
177. | Honorius III | 1216-1227 |
178. | Kelekolio IX | 1227-1241 |
179. | Seletini IV | 1241-1241 |
180. | Le sala IV | 1243-1254 |
181. | Alesana IV | 1254-1261 |
182. | Taulaga IV | 1261-1264 |
183. | Clement IV | 1265-1268 |
184. | Faamanuia Gregory X | 1271-1276 |
185. | Faʻamanuiaga Innocent V | 1276-1276 |
186. | Adrian V | 1276-1276 |
187. | Ioane XXI | 1276-1277 |
188. | Nikola III | 1277-1280 |
189. | Matini IV | 1281-1285 |
190. | Honorius IV | 1285-1287 |
191. | Nicholas IV | 1288-1292 |
192. | St. Celestine V | 1294-1294 |
193. | Boniface VIII | 1294-1303 |
194. | Faʻamanuia Penetito XI | 1303-1304 |
O pope o le pulega faapope a le avignon | ||
195. | O Clement V | 1305-1314 |
196. | Ioane XXII | 1316-1334 |
197. | Penetito XII | 1334-1342 |
198. | Kelemete VI | 1342-1352 |
199. | Leai se sala VI | 1352-1362 |
200. | Faamanuiaina Urban V | 1362-1370 |
201. | Kelekolio XI | 1370-1378 |
Papa o le schism sili | ||
202. | Taulaga taulaga VI | 1378-1389 |
203. | Boniface IX | 1389-1404 |
204. | Le sala VII | 1404-1406 |
205. | Kelekolio XII | 1406-1415 |
Popes o le toefanauina ma le toe fuataʻiga | ||
206. | Matini V | 1417-1431 |
207. | Eugene IV | 1431-1447 |
208. | Nicholas V | 1447-1455 |
209. | Kalistus III | 1455-1458 |
210. | Pius II | 1458-1464 |
211. | Paulo II | 1464-1471 |
212. | Sixtus IV | 1471-1484 |
213. | Leai se sala VIII | 1484-1492 |
214. | Alesana VI | 1492-1503 |
215. | Pius III | 1503-1503 |
216. | Iulio II | 1503-1513 |
217. | Leo X | 1513-1521 |
218. | Adriana VI | 1522-1523 |
219. | O Kelemene VII | 1523-1534 |
220. | Paulo III | 1534-1549 |
221. | Iulio III | 1550-1555 |
222. | Maseli II | 1555-1555 |
223. | Paulo IV | 1555-1559 |
224. | Pius IV | 1559-1565 |
Popes o tausaga o le fouvalega | ||
225. | St.Pius V | 1566-1572 |
226. | Kelekolio XIII | 1572-1585 |
227. | Sixtus V | 1585-1590 |
228. | Taulaga Urban | 1590-1590 |
229. | Kelekolio XIV | 1590-1591 |
230. | Leai se sala IX | 1591-1591 |
231. | Kelemene VIII | 1592-1605 |
232. | Leo XI | 1605-1605 |
233. | Paulo V | 1605-1621 |
234. | Kelekolio XV | 1621-1623 |
235. | Taulaga VIII | 1623-1644 |
236. | Le sala X | 1644-1655 |
237. | Alesana VII | 1655-1667 |
238. | Kelemene IX | 1667-1669 |
239. | Clement X | 1670-1676 |
240. | Faʻamanuiaga ua le sala XI | 1676-1689 |
241. | Alesana VIII | 1689-1691 |
242. | Le sala XII | 1691-1700 |
243. | O Kelemene XI | 1700-1721 |
244. | Le sala XIII | 1721-1724 |
245. | Penetito XIII | 1724-1730 |
246. | o Kelemene XII | 1730-1740 |
247. | Beneticto XIV | 1740-1758 |
248. | O Kelemene XIII | 1758-1769 |
249. | O Kelemene XIV | 1769-1774 |
250. | Pius VI | 1775-1799 |
251. | Pius VII | 1800-1823 |
Popes o le vaitaimi nei | ||
252. | Leo XII | 1823-1829 |
253. | Pius VIII | 1829-1830 |
254 | Kelekolio XVI | 1831-1846 |
255. | Faamanuia Pius IX | 1846-1878 |
256. | Leo XIII | 1878-1903 |
257. | St.Pius X | 1903-1914 |
258. | Penetito XV | 1914-1922 |
259. | Pius XI | 1922-1939 |
260. | Pius XII | 1939-1958 |
261. | Sagato Ioane XXIII | 1958-1963 |
262. | Faamanuiaina Paul VI | 1963-1978 |
263 | Ioane Paulo I | 1978-1978 |
264. | Sagato Ioane Paulo II | 1978-2005 |
265. | Penitito XVI | 2005-2013 |
266. | Francis | 2013- |
Faamatalaga:
- * Na filifilia Stephen II ae na maliu a o leʻi faapaiaina o ia pope, o lea e le o maua ai o ia i le lisi aloaia a le Vatikana pe aofia ai i le faitauga.