Ƙasar ita ce kawai kadari da ba za ku iya karuwa ba. Kuna iya amfani da shi kawai mai dorewa kuma ta hanyoyi daban-daban. Wannan zai dauki kowa da kowa kuma zai biya bukatun su da kyau. Shin kun yi tunanin canza amfani da ƙasa a baya? Haɓaka yawan jama'a yana haifar da matsin lamba kan filayen da ake da su a ƙasashe daban-daban.
Wannan yana haifar da buƙatar buɗe wani dandamali don canza amfani da ƙasa. Wannan ya ƙunshi hanya inda masu mallakar kadarorin zasu iya canza amfani da ƙasa daga wannan manufa zuwa wata. Akwai ƙayyadaddun tsari kan yadda za ku iya canza amfani da filaye daga aikin gona zuwa wurin zama, wurin zama zuwa kasuwanci, da sauransu.
Ma'anar sharuddan amfani da ƙasa
- Amfani da ƙasa: Wannan shi ne ƙayyadaddun amfani da ƙasar bisa ga wurin da ya dace da shi. Yana da mahimmanci a lura cewa ƙa'idodin amfani da ƙasa da tsarin yanki sun bambanta. Amfani da filaye shi ne dacewa da filin don wata manufa yayin da tsarin shiyya shi ne yadda gwamnati ke tsara abubuwan da ke faruwa a wani yanki na musamman saboda dalilai daban-daban.
- Canjin amfani: Wannan yana nufin tsarin canza yanayin halin yanzu da amfani da filaye daga wannan jiha zuwa waccan. Misali, canza amfani da filaye daga noma zuwa wurin zama. A al'ada, wannan tsari yana ɗaukar lokaci kuma ya ƙunshi ƙwararru da yawa.
Nau'in amfani da ƙasa
An tsara ƙasar don manyan amfani guda uku. Sun hada da:
- Amfanin noma: Wannan don noma tsabar kuɗi ko amfanin gona na abinci da kiwon dabbobi ko kaji.
- Amfanin wurin zama: Don gina gidaje inda mutane za su iya zama cikin kwanciyar hankali. Wannan ya haɗa da maisonettes, gidaje, da sauransu.
- Amfani da kasuwanci: Don sanya kamfanoni masu cin riba kamar shaguna, rukunin ofis, da sauransu.
Yana da kyau a fahimci waɗannan ma'auni kafin saka hannun jari a kowace ƙasa.
Me yasa yake da mahimmanci don fahimtar amfani da ƙasa?
Samun fahimtar amfani da ƙasa yana da waɗannan manyan fa'idodi:
- Yana hana takaici yayin amfani da kayan. Zai iya zama abin takaici don gano cewa ba za ku iya haɓaka wurin kasuwanci ba saboda ƙasar zama ce kawai ko kuma noma.
- Yana taimaka muku yin shiri da kyau don kadarorin ku kuma ku nemi amincewar da suka dace tukuna.
- Yana taimaka muku tsara gaba. Alal misali, ƙauyuka da haɓakar jama'a suna buɗe kadarori daban-daban don amfani daban-daban. Samun irin wannan fahimtar zai iya taimaka maka shirya da saka hannun jari a wani yanki don saka hannun jari na gaba.
Me zai faru idan ba ku canza amfani da ƙasa ba?
Yin amfani da ƙasa don wata manufa ta daban ba tare da fara neman canjin amfanin ƙasa ba na iya haifar da sakamako masu zuwa.
- Rashin samun canjin mai amfani saboda haka na iya haifar da kwace filaye daga gwamnati.
- Gwamnati na iya buƙatar mai filin ya mayar da ƙasar da ake magana a kai kamar yadda take.
Abubuwan da ke haifar da canjin amfani
- Ayyukan ɗan adam: A tsawon lokaci karuwar ayyukan ɗan adam ya shafi yadda ake amfani da ƙasa. Misali, karuwar yawan jama'a na iya haifar da juyar da filaye daga noma zuwa wurin zama. Ƙaruwar masana'antu yana haifar da gurɓataccen yanayi a wani yanki wanda zai iya haifar da amfani da filin don ayyukan masana'antu kawai. Sauran ayyukan dan Adam sun hada da sare dazuzzuka da ayyukan dan Adam wadanda ke shafar yanayin da ke shafar dacewar kasa don noma.
- Canje-canjen Muhalli: Ayyuka kamar gurɓataccen ruwa, canjin yanayin zafi, gano ma'adanai, ambaliya, ƙazantar ƙasa, da sauransu na iya canza amfani da ƙasa cikin sauƙi daga wannan aiki zuwa wani.
Mutanen da ke da hannu a canjin amfani da ƙasa
Gwamnati ce ke da alhakin tsarawa da sarrafa yadda ake amfani da filaye da bunkasa. Ya danganta da nau'in fili ko dai gwamnatin kasa ko kuma karamar hukumar za ta iya tsara ta. Akwai mutane da dama da ƙwararru a cikin canjin amfani da ƙasa. Sun hada da:
- Gwamnati: Wannan na iya zama na ƙasa ko na gunduma.
- Mai tsara Jiki: Shi/ta na gudanar da bincike a kan halaye na zahiri, zamantakewa, tattalin arziki, da muhalli na ƙasar. Sun fito da mafi kyawun amfani dangane da tsarin gaba ɗaya da manufofin wani yanki na musamman.
- Surveyor: Yana da alhakin yin ƙayyadaddun iyakokin kadarorin.
- Ƙimar ƙasa: Suna kafa madaidaicin ƙimar kadarorin dangane da wurin da ci gaban da ke cikinta.
- Jaridu na gida tare da rarrabawar ƙasa: Suna taimaka muku sanya sanarwa kan niyyar canza amfani da filaye da sanar da jama'a.
Kalubalen da ke da alaƙa da canjin amfani da ƙasa
Wasu daga cikin ƙalubalen da ke tattare da canjin amfani da ƙasa sun haɗa da:
- Tsarin yana iya zama wani lokaci mai wahala da tsada saboda matakai da yawa da ke ciki.
- Tsangwama ta Siyasa: A wasu wuraren wasu jami'an gwamnati na iya yin katsalanda ga tsarin saboda bukatun kansu ko kuma don kawai tada hankalin masu zuba jari.
- Ana haɗa takardu da yawa saboda dole ne mutum ya cika fom da hannu kuma a wasu lokuta fom ɗin na iya ɓacewa da kuskure.
- Rashin dandamali ɗaya don ƙaddamar da duk bayanan da ake buƙata - a mafi yawan lokuta ana buƙatar mai nema ya share tare da ofisoshin daban-daban a wurare daban-daban.
- Yawancin kwararru suna cikin tsarin kamar lauyoyi, masu bincike, masu tsarawa, da sauransu.
Hanyar canza amfani da filaye a Kenya
Anan ga tsarin da za a bi yayin canza amfani da filaye a Kenya.
1. Aikace-aikacen hukuma ga gwamnatin gundumomi
Kamar yadda dokar Tsare-tsare ta jiki, mai gida zai gabatar da aikace-aikacen canza amfani ta hanyar mai tsarawa. Mai tsarawa zai cika fom da aka sani da PPA wanda ke ba da cikakkun bayanai game da amfanin kadarorin a halin yanzu da sabon amfani da aka gabatar. Hakanan ya kamata a kasance tare da fom ɗin tare da cikakken rahoton aikin.
2. Buga sanarwar jama'a game da niyyar canza amfani da filaye
Mai tsarawa da mai saka hannun jari za su buga sanarwar jama'a game da canjin mai amfani a cikin jaridu guda biyu na yau da kullun tare da yaɗuwar ƙasa baki ɗaya. Suna gayyatar jama'a a cikin ƙasa da kwanaki goma sha huɗu (14).
3. Gabatar da aikace-aikacen ga hukumomin da abin ya shafa
Za a aika da fom ɗin da aka sa hannu daidai da cikakken shirin ko rahoto ga Daraktan Tsare-tsaren Jiki. Shi kuma zai raba da sauran masu ruwa da tsaki kamar hukumar kula da filaye. Bayan bita, izinin canza amfanin ƙasa zai sami e ko a'a. A matsakaita wannan tsari yana ɗaukar kwanaki 1 - 7 dangane da girman aikin.
4. Biyan kudin da ake bukata
Dangane da aikin, za ku biya kuɗi ga gwamnati. Za ku sami rasit tare da rahoton tsarawa daga mai tsara tsarin jiki.
5. Karbar ra'ayi
Gwamnatin gundumomi za ta ba da ra'ayin a rubuce ga mai gidan. Idan an ba da izini mai gida zai karɓi fom na PPA 2. Idan a'a za a ba da dalilai na amsa. Bugu da kari, mai gida yana da hakkin ya daukaka kara idan aka ki izini.
6. Canjin takardun take
Nasarar amincewa da canjin amfani da ƙasa zai buƙaci mai gidan ya sami sabbin takardun mallakar kayan. Mai nema, wanda ya mallaki ƙasa, a wannan yanayin, zai mika tsoffin sunayen sarauta da sabon shirin aiki ga mai rejista. Yana shigar da su akan abin da aka sani da fayil ɗin aiki. Nasarar aikace-aikacen canjin amfani da ƙasa yana nufin kun fara haɓaka kayan cikin shekaru 2 daga ranar amincewa.