गॅसशी संबंधित अपघात घरी जखमी आणि मृत्यूचे एक प्रमुख कारण आहे. गॅस सिलेंडर तापत असल्यास दबाव फुटू शकतो आणि दबाव दरामुळे दबाव वाढतो जो दबाव सुटण्याच्या झडपांवर मात करतो. गॅस सिलिंडरच्या स्फोटांचे विशिष्ट कारण म्हणजे सिलिंडर, कनेक्शन, नियामक किंवा फिटिंग्जमधील गॅस गळती. गळतीपासून वायू मर्यादित आत जमा होते, ज्वलनशीलतेच्या मर्यादेत प्रमाणात हवेमध्ये मिसळते. यात एक स्पार्क किंवा प्रज्वलन स्रोत जोडा आणि आपल्याकडे गॅस सिलेंडरचा स्फोट किंवा स्फोट आहे.
गळती गॅस उपकरणाद्वारे किंवा सिलेंडरमध्ये नसलेल्या इतर स्त्रोतांकडून असू शकते. जर घरात एखादे उपकरण किंवा फिटिंगची समस्या उद्भवली असेल तर, घरातच, गळती होणारा गॅस जमा होऊ शकतो, यामुळे संभाव्य गॅस गळतीचा स्फोट होतो. या दुर्लक्षांमुळे होसेस नष्ट होत आहेत, ओ-रिंग खराब होत आहेत किंवा हरवले आहेत, जुने नियामक गळती होऊ शकतात किंवा गॅस नॉब वाल्व गळतीस लागतात. खराब कनेक्शनमधून खराब होणारे गॅस गळती, सदोष गॅस नियामक आणि खराब झालेल्या होसेस हे सर्वात सामान्य कारणे आहेत.
गॅस गळतीचा स्फोटही विविध स्फोटक वायूंमुळे होऊ शकतो, यासह; नॅचरल गॅस (मिथेन), एलपीजी (प्रोपेन किंवा ब्युटेन), सीएनजी (मिथेन) किंवा वेल्डिंग गॅस, एसिटिलीन सारखा. बहुतेक देशांमध्ये गॅस सिलिंडरचा मोठ्या प्रमाणात स्फोट होण्याचे प्रमाण म्हणजे कमी दर्जाचे गॅस सिलिंडर, कारण ते उत्पादन आणि सुरक्षिततेची आवश्यकता पूर्ण करीत नाहीत. सामान्य समस्या अपुरी नियामक यंत्रणा आणि / किंवा अंमलबजावणीची कमतरता आहे.
गॅस सिलिंडर सुरक्षितपणे कसे हाताळावेत, कसे वापरावे आणि संग्रहित करा
हे मुख्यतः निष्काळजीपणाचे आणि निष्काळजीपणाचे हाताळणी आहे ज्यामुळे गॅस सिलिंडरचा स्वयंपाक होतो. या प्रभावी सुरक्षेच्या उपायांचा अवलंब केल्यास असे अपघात टाळण्यास मदत होईल.
- एलपीजी सिलिंडर अधिकृत डीलर्सकडूनच खरेदी करावेत.
- गॅस सिलिंडर नेहमी उभ्या स्थितीत वापरा, जोपर्यंत तुमचा सिलेंडर अन्यथा वापरण्यासाठी डिझाइन केलेला नसेल.
- गॅस सिलिंडर खाली पडू नये म्हणून त्यांना सुरक्षितपणे रोखा.
- तुमच्या गॅस सिलेंडरला पाइप किंवा रेग्युलेटरसारख्या उपकरणाशी जोडण्यापूर्वी पाइप किंवा रेग्युलेटर विशिष्ट सिलेंडरसाठी आणि वापरल्या जाणार्या दाबासाठी योग्य असल्याची खात्री करा.
- गॅस सिलेंडर टाकू नका, रोल करू नका किंवा ड्रॅग करू नका.
- गॅस सिलिंडर वापरत नसताना, सिलिंडरचा व्हॉल्व्ह व्यवस्थित बंद असल्याची खात्री करा. जेथे प्रदान केले आहे, धूळ टोप्या देखील बदलल्या जाणार आहेत.
- भरलेले गॅस सिलिंडर जास्त काळ साठवून ठेवू नका. तुमच्या अल्पकालीन गरजा पूर्ण करण्यासाठी पुरेशा प्रमाणात गॅस खरेदी करा.
- तुमचा गॅस सिलिंडर पुरेशा हवेशीर इमारतीत किंवा त्या उद्देशासाठी विशेषतः आरक्षित असलेल्या इमारतीच्या भागात ठेवा.
- ज्वलनशील वायू असलेले गॅस सिलिंडर देखील इतर कारणांसाठी वापरल्या जाणार्या इमारतीच्या एका विभागात ठेवू नयेत.
- गॅस सिलिंडरचे बाह्य उष्णता स्त्रोतांपासून संरक्षण करा कारण ते त्यांच्या यांत्रिक अखंडतेवर गंभीरपणे परिणाम करू शकतात.
- रिकाम्या सिलेंडरसाठी, सिलेंडरमध्ये दूषित पदार्थ येऊ नयेत म्हणून झडप बंद राहते याची खात्री करा.
- लक्षात ठेवा, उर्वरित प्रमाण जाणून घेण्यासाठी गॅस सिलिंडर हलवल्याने गॅस सिलिंडरचा स्फोट होत नाही.
गॅस गळतीपासून बचाव कसा करावा
उपचार हा उपचारापेक्षा चांगला आणि सोपा आहे, म्हणूनच आपणास खात्री करुन घेणे आवश्यक आहे की आपल्या घरी गॅस गळती टाळण्यासाठी आपण कृती करणे शक्य केले आहे. आपल्या घरात गॅस गळती होणार नाही हे सुनिश्चित करण्यासाठी आपण काही टिपा वापरू शकता.
- तुमचा बर्नर घट्ट सुरक्षित आहे याची खात्री करा.
- तुमची उपकरणे झीज झाली आहेत का ते तपासा आणि त्यांची नियमित सेवा केली जात असल्याची खात्री करा.
- वापरण्यापूर्वी प्रत्येक रिफिलनंतर एलपीजी पाईप्सची तपासणी करा.
गॅस गळती कशी शोधावी
गॅस दिसू शकत नाही, परंतु ते वास येऊ शकते. तथापि, इतर मार्ग आहेत जेथे आपण गॅस गळती शोधू शकता.
- जर तुमची ज्योत निळ्याऐवजी केशरी किंवा पिवळी असेल आणि तुमच्या स्वयंपाकाच्या उपकरणांवर काजळी सोडली असेल.
- तुमच्या गॅस कनेक्शन किंवा बॅनरवरून येणारा फुसका आवाज ओळखण्यासाठी ऐका.
जेव्हा आपल्याला गॅस गळती सापडते तेव्हा काय करावे
आपल्यास घरात गॅस गळती असल्याचे आपल्याला आढळल्यास किंवा संशय असल्यास. धोका कमी करण्यासाठी खालील उपाय करा.
- आणखी गळती होणार नाही याची खात्री करण्यासाठी गॅस पुरवठा बंद करा.
- घरामध्ये ताजी हवेचा संचार सुनिश्चित करण्यासाठी सर्व दरवाजे खिडक्या आणि कोणतेही वेंटिलेशन उघडा.
- लॅपटॉप आणि फोन यांसारखी इलेक्ट्रिक उपकरणे वापरू नका या गोष्टींमुळे ठिणगी पडते ज्यामुळे आधीच गळती झालेली वायू पेटू शकते.
- धुम्रपान करू नका किंवा मेणबत्तीसारख्या उघड्या ज्वाला वापरू नका कारण त्यामुळे गळती झालेल्या वायूचा स्फोट होऊ शकतो आणि त्यामुळे आग होऊ शकते.
गॅस सिलिंडरचा स्फोट कसा टाळता येईल
घरगुती गॅस सिलिंडर व्यवस्थित हाताळला गेला नाही तर स्फोटांसारखे प्राणघातक अपघात होऊ शकतात. म्हणून गॅस सिलिंडरचा स्फोट कसा रोखायचा हे शिकणे महत्वाचे आहे. खाली गॅस सिलिंडर हाताळताना आपण वापरू शकता अशा सुरक्षिततेच्या सूचना आहेत.
- गॅस नॉब वापरत नसताना मुलांच्या आवाक्याबाहेर ठेवा.
- गॅस गळती झाल्यास स्वयंपाकघर किंवा स्वयंपाक क्षेत्र हवेशीर आहे याची खात्री करा.
- तुमच्या आजूबाजूच्या लोकांना गॅस सिलिंडर सुरक्षा उपाय आणि गॅस सिलिंडर कसे वापरावे आणि कसे हाताळावे याबद्दल शिक्षित करा.
- वापरात नसताना रेग्युलेटर नॉब बंद स्थितीत ठेवण्याचे लक्षात ठेवा.
- विद्युत उपकरणांची योग्य हाताळणी.
- फक्त मान्यताप्राप्त रबर ट्यूब आणि रेग्युलेटर वापरा.
- स्वयंपाक घरात एलपीजी सिलिंडर किंवा स्वयंपाक क्षेत्राजवळ ज्वलनशील आणि प्लास्टिक ठेवू नका.
- सिलिंडर गरम पाण्याच्या आंघोळीमध्ये ठेवू नका, जरी काही अवशिष्ट एलपीजी शिल्लक असेल कारण गॅस सिलिंडरचा स्फोट होण्याची शक्यता नेहमीच वाढते जेव्हा ते उष्णता आणि आगीच्या संपर्कात असतात.