मॅरेथॉन, 42.195 किलोमीटर (26 मैल 385 यार्ड) ची शर्यत, सहनशक्ती आणि मानवी मर्यादांची अंतिम परीक्षा आहे. मॅरेथॉन धावणे हा एक असा खेळ आहे ज्यासाठी समर्पण, कठोर परिश्रम आणि दृढनिश्चय आवश्यक आहे. यशस्वी मॅरेथॉन धावपटू होण्यासाठी अनेक वर्षे सराव आणि प्रशिक्षण घ्यावे लागते. वर्षानुवर्षे, असंख्य खेळाडूंनी त्यांचे शरीर काठोकाठावर ढकलले आहे, अनेकांनी खेळात लक्षणीय कामगिरी केली आहे, परंतु काही निवडक खेळाडूंनीच मॅरेथॉन महानतेच्या शिखरावर पोहोचले आहे आणि त्यांची नावे इतिहासाच्या इतिहासात कोरली आहेत.
इतिहासातील शीर्ष 10 महान मॅरेथॉन धावपटू येथे आहेत.
1. एलियुड किपचोगे
"मॅरेथॉन किंग" म्हणून ओळखले जाणारे एलिउड किपचोगे हे केनियातील लांब पल्ल्याच्या धावपटू आहेत, ज्याला जगातील सर्वोत्कृष्ट मॅरेथॉन धावपटू म्हणून ओळखले जाते. किपचोगेने २०१६ च्या रिओ ऑलिम्पिकमध्ये ऑलिम्पिक सुवर्णपदक जिंकले आणि २०२१ टोकियो ऑलिम्पिकमध्ये त्याच्या विजेतेपदाचे यशस्वीपणे रक्षण केले. किपचोगेने 2016 सप्टेंबर 2021 रोजी बर्लिन येथे पुरुषांचा विश्वविक्रम प्रस्थापित केला. त्याने मागील विक्रम मोडीत काढत 16 तास, 2018 मिनिटे आणि 2 सेकंदांच्या अप्रतिम वेळेत शर्यत पूर्ण केली. केनियाच्या सर्वोत्कृष्ट मॅरेथॉन धावपटूने त्याच्या संपूर्ण मॅरेथॉन कारकीर्दीत उल्लेखनीय सातत्य दाखवले आहे. 1 ऑक्टोबर 39 रोजी एका ऐतिहासिक कार्यक्रमात, INEOS 12:2019 चॅलेंजचा एक भाग म्हणून किपचोगेने 2 तासांच्या आत मॅरेथॉनचे अंतर पूर्ण केले.
2. विल्सन किपसांग
विल्सन किपसांगने त्याच्या संपूर्ण कारकिर्दीत अनेक विक्रम प्रस्थापित केले आहेत आणि उत्तम यश संपादन केले आहे. उल्लेखनीय म्हणजे, 29 सप्टेंबर 2013 रोजी बर्लिन मॅरेथॉनमध्ये किपसांगने पुरुषांचा नवा विश्वविक्रम प्रस्थापित केला. त्याने पॅट्रिक मकाऊचा पूर्वीचा विक्रम मोडून 2 तास, 3 मिनिटे आणि 23 सेकंदांच्या विलक्षण वेळेत अंतिम रेषा पार केली. या विक्रमी कामगिरीने किपसांगचा असाधारण वेग, सहनशक्ती आणि दृढनिश्चय दिसून आला. त्याच्या जागतिक विक्रमाव्यतिरिक्त, किपसांगने लंडन आणि न्यूयॉर्क शहरासारख्या प्रतिष्ठित मॅरेथॉन जिंकल्या आहेत.
3. मेब केफ्लेझिघी
मेब केफ्लेझिघी, एक प्रसिद्ध अमेरिकन लांब पल्ल्याच्या धावपटूने 2014 मध्ये बोस्टनमध्ये त्याच्या विजयासह मॅरेथॉन धावण्याचा महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला. त्याचा विजय ऐतिहासिक असला तरी त्याने जागतिक विक्रम मोडला नाही हे लक्षात घेणे आवश्यक आहे. 21 एप्रिल 2014 रोजी, मेब केफ्लेझिघी बोस्टनमध्ये जिंकणारा 31 वर्षांतील पहिला अमेरिकन माणूस ठरला. त्याने ही शर्यत 2 तास 8 मिनिटे आणि 37 सेकंदात पूर्ण केली. 2013 च्या बोस्टन मॅरेथॉनमध्ये झालेल्या दुःखद बॉम्बस्फोटानंतर हा विजय विशेषतः महत्त्वपूर्ण होता.
4. डेनिस किमेटो
28 सप्टेंबर 2014 रोजी, डेनिस किमेटोने बर्लिनमध्ये एक नवीन पुरुष विश्वविक्रम प्रस्थापित केला. त्याने 2 तास, 2 मिनिटे आणि 57 सेकंदात शर्यत पूर्ण केली आणि 2:03 अडथळा तोडणारा पहिला व्यक्ती ठरला. या विक्रमी कामगिरीने 2013 मध्ये विल्सन किपसांगने स्थापित केलेला पूर्वीचा विक्रम मागे टाकला. 2012 मध्ये बर्लिन शर्यतीत त्याने 2 तास, 4 मिनिटे आणि 16 सेकंद वेळ नोंदवून दुसरे स्थान पटकावले. या कामगिरीने त्या वेळी सर्वात जलद पदार्पणाचा विक्रम केला. किमेटोकडे अनेक शर्यतींचे कोर्स रेकॉर्ड आहेत. त्याने टोकियो आणि बोस्टन शर्यतीतही विक्रम केले.
5. पॉला रॅडक्लिफ
युनायटेड किंगडममधील दिग्गज लांब पल्ल्याच्या धावपटू पॉला रॅडक्लिफ यांच्याकडे महिलांचा विश्वविक्रम आहे. 2003 मध्ये लंडनमधील तिची विक्रमी कामगिरी ही खेळाच्या इतिहासातील सर्वात उल्लेखनीय कामगिरी मानली जाते. 13 एप्रिल 2003 रोजी, रॅडक्लिफने लंडनमध्ये वेगवान आणि सपाट मार्गावर स्पर्धा केली. तिने 2 तास, 15 मिनिटे आणि 25 सेकंदांच्या अभूतपूर्व वेळेसह अंतिम रेषा पार करत विलक्षण सामर्थ्य आणि सहनशक्ती दाखवली. तिने लंडन शर्यत तीन वेळा जिंकली (2002, 2003, 2005) आणि तीन वेळा न्यूयॉर्क सिटी चॅम्पियन (2004, 2007, 2008) होती.
6. Haile Gebrselassie
इथिओपियाचा रहिवासी असलेले हेले गेब्रसेलासी इतिहासातील सर्वोत्तम धावपटूंपैकी एक म्हणून ओळखले जातात. गेब्रसेलासीने कामगिरीचा एक प्रभावी ट्रॅक रेकॉर्ड आहे. त्याने 10,000 मीटर (1996, 2000) मध्ये दोन ऑलिम्पिक सुवर्णपदके जिंकली आणि त्याच्या संपूर्ण कारकिर्दीत विविध अंतरांवर असंख्य जागतिक विक्रम प्रस्थापित केले. त्याने लांब अंतर यशस्वीपणे झेप घेतली आणि मोठे यश मिळवले. 42.195 किलोमीटरहून अधिक उच्च कामगिरी राखण्याची त्याची क्षमता त्याच्या सहनशक्ती आणि मानसिक कणखरपणाचे प्रदर्शन करते. गेब्रसेलासीने आपल्या कारकिर्दीत अॅथलेटिक्समध्ये अनेक जागतिक विक्रम केले.
7. खालिद खन्नौची
14 एप्रिल 2002 रोजी, खालिद खन्नौचीने लंडनमध्ये पुरुषांच्या मॅरेथॉनसाठी जागतिक विक्रम केला. त्याने ही शर्यत २ तास ५ मिनिटे आणि ३८ सेकंदात पूर्ण केली. त्याआधी, 2 ऑक्टोबर 5 रोजी खन्नौचीने शिकागो येथे पुरुषांच्या मॅरेथॉनमध्ये विश्वविक्रम केला होता. त्याने 38 तास, 24 मिनिटे आणि 1999 सेकंदांच्या प्रभावी वेळेत शर्यत पूर्ण केली. खन्नौचीने पुरुषांच्या हाफमध्येही विश्वविक्रम केला. 2 सप्टेंबर 5 रोजी, लिस्बन हाफ मॅरेथॉनमध्ये, त्याने 42 मिनिटे आणि 30 सेकंदात हे अंतर पूर्ण केले आणि 2001 मिनिटांचा अडथळा तोडणारा पहिला माणूस बनला.
8. रॉबर्ट चेरुयोट
केनियातील लांब पल्ल्याच्या धावपटू रॉबर्ट किपकोच चेरुयोट त्याच्या प्रभावी विक्रमी कामगिरीसाठी प्रसिद्ध आहेत. 2006 मध्ये बोस्टनमध्ये त्याची सर्वात उल्लेखनीय कामगिरी झाली, जिथे त्याने अपवादात्मक ताकद आणि वेग प्रदर्शित केला. चेरुयोटने 2 तास, 7 मिनिटे आणि 14 सेकंदांच्या उल्लेखनीय वेळेसह अंतिम रेषा पार करत शर्यतीत वर्चस्व राखले. या अतुलनीय पराक्रमाने बोस्टनमध्ये त्याचा विजय मिळवला आणि मागील विक्रमाला एका मिनिटाने मागे टाकून नवीन अभ्यासक्रमाचा विक्रम प्रस्थापित केला.
9. रायन हॉल
रायन हॉल हा अमेरिकन लांब पल्ल्याच्या धावपटूला मॅरेथॉनमधील कामगिरीसाठी ओळखले जाते. त्याचा सर्वात वेगवान धावण्याची वेळ आणि वैयक्तिक रेकॉर्ड 2 तास, 4 मिनिटे आणि 58 सेकंद आहे. हॉलने 2011 मध्ये बोस्टनमध्ये ही उल्लेखनीय कामगिरी केली आणि एकूण चौथे स्थान मिळवले. त्या वेळी, हॉलची 2:04:58 ही एका अमेरिकनने धावलेली सर्वात वेगवान मॅरेथॉन होती. जरी ही एक महत्त्वपूर्ण कामगिरी होती, तरीही हे लक्षात घेणे आवश्यक आहे की हे अधिकृत अमेरिकन रेकॉर्ड म्हणून ओळखले गेले नाही कारण बोस्टन कोर्स त्याच्या पॉइंट-टू-पॉइंट स्वरूपामुळे आणि निव्वळ उतारावर उंची प्रोफाइलमुळे रेकॉर्ड उद्देशांसाठी पात्र ठरत नाही.
10. स्टीव्ह जोन्स
21 ऑक्टोबर 1984 रोजी स्टीव्ह जोन्सने शिकागो मॅरेथॉन 2 तास, 8 मिनिटे आणि 5 सेकंदात जिंकली. या अतुलनीय पराक्रमाने मागील जागतिक विक्रमाला जवळपास एका मिनिटाने मोडीत काढले आणि जागतिक विक्रम करणारा तो पहिला ब्रिटिश धावपटू बनला. 1993 मध्ये मोडण्याआधी त्याचा विक्रम आठ वर्षांहून अधिक काळ टिकला. त्याच्या जागतिक विक्रमाशिवाय, जोन्सने जगभरात अनेक उल्लेखनीय विजय आणि सर्वोच्च कामगिरी केली. त्याने लंडन (1985 आणि 1986) आणि टोरंटो (1988) मॅरेथॉन जिंकल्या. त्याची अपवादात्मक सहनशक्ती आणि वेग त्याच्या कारकिर्दीला चिन्हांकित करते आणि तो आतापर्यंतच्या सर्वात प्रसिद्ध ब्रिटिश धावपटूंपैकी एक आहे.
निष्कर्ष
महान मॅरेथॉनपटूंनी मानवी सहनशक्तीच्या सीमा पुन्हा परिभाषित करून खेळाला अविस्मरणीयपणे आकार दिला आहे. प्रत्येक अॅथलीटचा प्रवास हा शारीरिक आणि मानसिक आव्हानांना तोंड देत महानतेचा पाठपुरावा करण्याचा पुरावा आहे. मॅरेथॉन धावणे जसजसे विकसित होत आहे, तसतसे ही नावे मॅरेथॉनच्या इतिहासात कायमस्वरूपी चमकत राहतील, धावपटूंच्या भावी पिढ्यांना त्यांच्या स्वत: च्या विक्रमांचा आणि स्वप्नांचा पाठलाग करण्यासाठी प्रेरणा देतील.