M'dziko lovuta la malonda apadziko lonse lapansi, kumveka bwino komanso kulondola pofotokozera udindo wa ogula ndi ogulitsa ndizofunikira kuti pasamayende bwino. Apa ndipamene malamulo a Incoterms amayamba kugwira ntchito. Opangidwa ndi kusungidwa ndi International Chamber of Commerce (ICC), Incoterms kapena International Commercial Terms ndi mawu okhazikika omwe amagwiritsidwa ntchito padziko lonse lapansi kufotokozera maudindo, maudindo, ndi kuwopsa kwa omwe akuchita nawo malonda apadziko lonse lapansi. Ma Incoterms amapereka malamulo ndi malangizo omwe amathandizira kuwongolera malonda.
Kwenikweni, amapereka chinenero chofanana chomwe amalonda angagwiritse ntchito kuti akhazikitse mawu a malonda awo. Ogula ndi ogulitsa amatha kugwiritsa ntchito Incoterms pazinthu zosiyanasiyana zofunika kuchita bizinesi. Maphwando omwe akuchita nawo malonda apakhomo ndi akunja nthawi zambiri amagwiritsa ntchito Incoterms ngati njira yachidule kuti athandizire kumvetsetsana komanso momwe amapangira bizinesi yawo. Ma Incoterms ena amagwira ntchito pamayendedwe aliwonse, pomwe ena amagwira ntchito podutsa pamadzi.
Mbiri ya Incoterms
Ma Incoterms, ofupikitsa mawu a International Commercial Terms, adayambitsidwa koyamba mu 1936 ndi ICC kuti athetse kusamvetsetsana ndi kusamvetsetsana kwa malonda a mayiko obwera chifukwa cha kutanthauzira kosiyana kwa mawu a malonda. Malamulowa adasinthidwa kangapo pazaka zambiri kuti agwirizane ndi kusintha kwa malonda padziko lonse lapansi. Chifukwa ICC ndi bungwe lazamalonda pa intaneti, likuwoneka kuti lili ndi ukadaulo wosayerekezeka pakukhazikitsa malamulo owongolera malonda apadziko lonse lapansi. Ngakhale kumamatira ku Incoterms yake ndikodzifunira, malamulo okhazikitsidwa ndi ICC amagwiritsidwa ntchito kawirikawiri ndi ogula ndi ogulitsa monga gawo la nthawi zonse la malonda.
Cholinga cha malamulo a Incoterms
Cholinga chachikulu cha malamulo a Incoterms ndikuthandizira malonda apadziko lonse lapansi popereka chilankhulo chofanana ndi dongosolo kwa ogula ndi ogulitsa. Amakwaniritsa izi ndi:
a. Kufotokoza udindo
Ma Incoterms amatanthauzira udindo wa otumiza kunja ndi otumiza kunja pokonzekera kutumiza ndi kutumiza ngongole zomwe zimakhudzidwa pazigawo zosiyanasiyana zamalonda. Amalongosola amene ali ndi udindo pa mbali zosiyanasiyana za malonda, monga za mayendedwe, inshuwalansi, ndi chilolezo cha kasitomu, kumveketsa bwino kwa onse awiri.
b. Kuchepetsa mikangano
Mwa kufotokoza maudindo, malamulo a Incoterms amathandizira kuchepetsa kuthekera kwa kusamvana ndi mikangano, zomwe zingakhale zodula komanso zowononga nthawi. Mndandanda wamakalata atatu amalonda okhudzana ndi machitidwe omwe amagwiritsidwa ntchito pogulitsa makontrakitala, malamulo a Incoterms cholinga chake ndi kufotokozera momveka bwino ntchito, ndalama, ndi zoopsa zomwe zimagwirizanitsidwa ndi mayendedwe apadziko lonse lapansi kapena apadziko lonse lapansi ndi kutumiza katundu. Amagwiritsidwa ntchito kwambiri pochita malonda padziko lonse lapansi kapena njira zogulira zinthu ndipo kugwiritsidwa ntchito kwawo kumalimbikitsidwa ndi makhonsolo amalonda, makhothi ndi maloya apadziko lonse lapansi.
c. Kugawa zoopsa
Malamulowa amapereka ziwopsezo pakati pa ogula ndi ogulitsa, kuwonetsetsa kuti onse awiri amvetsetsa mangawa awo pakatayika kapena kuwonongeka kwa katundu panthawi yodutsa. Ma Incoterms amadziwitsa mapangano ogulitsa omwe amafotokozera zomwe amafunikira, mtengo, ndi zoopsa zomwe zimakhudzidwa popereka katundu kuchokera kwa wogulitsa kupita kwa wogula, koma iwowo sapanga mgwirizano, kudziwa mtengo womwe uyenera kulipidwa, ndalama kapena ngongole, kuwongolera malamulo a mgwirizano kapena kutanthauzira komwe udindo kusamutsa katundu.
d. Kukhazikika
Malamulo a Incoterms amadziwika ndi kuvomerezedwa padziko lonse lapansi, zomwe zimapangitsa kuti mabizinesi azitha kuchita nawo malonda apadziko lonse lapansi. Malamulo a Incoterms amavomerezedwa ndi maboma, akuluakulu azamalamulo, ndi akatswiri padziko lonse lapansi kuti azitha kutanthauzira mawu omwe amagwiritsidwa ntchito kwambiri pamalonda apadziko lonse lapansi. Cholinga chake ndi kuchepetsa kapena kuchotseratu kusatsimikizika kochokera ku matanthauzidwe osiyanasiyana a malamulo m'maiko osiyanasiyana. Chifukwa chake amaphatikizidwa nthawi zonse m'mapangano ogulitsa padziko lonse lapansi.
Kutanthauzira mawu mu Incoterms
Pali mawu ena omwe ali ndi tanthauzo lapadera mkati mwa Incoterms, ndipo ena ofunikira kwambiri amafotokozedwa pansipa:
- Kutumiza: Mfundo yomwe imachitika pamene chiwopsezo cha kuwonongeka kapena kuwonongeka kwa katundu chimasamutsidwa kuchokera kwa wogulitsa kupita kwa wogula.
- Kufika: Mfundo yomwe yatchulidwa mu Incoterm yomwe ngolo yalipidwa.
- Zaulere: Wogulitsa ali ndi udindo wopereka katundu kumalo otchulidwa kuti asamutsidwe kwa wonyamula katundu.
- Wonyamulira: Munthu aliyense amene, mu mgwirizano wapagalimoto, apanga kapena kupezerapo ntchito zoyendera ndi njanji, msewu, ndege, nyanja, misewu yapamtunda kapena kuphatikiza mitundu yotere.
- Freight forwarder: Kampani yomwe imapanga kapena kuthandiza pokonza zotumiza.
- Pokwerera: Malo aliwonse, kaya ali ophimbidwa kapena ayi, monga doko, nyumba yosungiramo katundu, bwalo la ziwiya kapena msewu, njanji kapena malo onyamula katundu wandege.
- Kuti muchotse zotumiza kunja: Kupereka Chilengezo Chotumiza kwa Shipper ndikupeza chilolezo chotumiza kunja.
Malamulo a Incoterms
Malamulo a Incoterms amagawidwa m'magulu angapo kutengera njira yoyendera. Magulu awiri akuluakulu ndi awa: malamulo amtundu uliwonse wamayendedwe, ndi malamulo amayendedwe apanyanja ndi pamadzi.
Malamulo amtundu uliwonse wamayendedwe
Lamulo lililonse la Incoterms limatchula mfundo yomveka bwino yomwe chiwopsezo ndi udindo zimasamutsidwa kuchokera kwa wogulitsa kupita kwa wogula, kuwonetsetsa kuti mbali zonse ziwiri zimvetsetsana zaudindo wawo pazochita zamalonda zapadziko lonse lapansi.
a. EXW - Ex Works
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa amapangitsa katunduyo kupezeka pamalo awo kapena malo ena otchulidwa. Iwo alibe udindo wokweza katunduyo m'galimoto iliyonse, kuchotsa kasitomu, kapena mayendedwe kupita komwe akupita.
- Udindo wa wogula: Wogula amanyamula ndalama zonse ndi zowopsa kuyambira pano kupita mtsogolo. Ayenera kukonza ndi kulipirira zoyendera, inshuwaransi, chilolezo cholowa kunja, ndi ndalama zina zilizonse.
b. FCA - Wonyamula Waulere
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa ali ndi udindo wopereka katundu kumalo otchulidwa (nthawi zambiri malo awo kapena malo ena) kapena kwa wonyamula katundu wosankhidwa ndi wogula. Iwo ali ndi udindo wochotsa katundu wakunja.
- Udindo wa wogula: Wogula amatenga udindo woyendetsa, kutsitsa, ndi chilolezo chololeza katundu. Kusamutsidwa kwachiwopsezo kuchokera kwa wogulitsa kupita kwa wogula pakaperekedwa kwa chonyamulira.
c. CPT - Galimoto Yolipidwa Kwa
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa ali ndi udindo wopereka katundu kumalo otchulidwa, nthawi zambiri malo ogula kapena malo oyendera. Iwo ali ndi udindo wochotsa katundu wakunja.
- Udindo wa wogula: Wogula amatenga udindo pa ngozi ndi inshuwaransi katunduyo akaperekedwa kwa wonyamulira komwe adachokera. Wogula ali ndi udindo wopereka chilolezo chakunja kwakunja.
d. CIP - Galimoto ndi Inshuwaransi Zolipidwa Kwa
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa amatumiza katundu kumalo omwe atchulidwa, ndipo ali ndi udindo wopereka chilolezo chotumizira kunja. Wogulitsa amakonzanso ndikulipira inshuwalansi yophimba katunduyo panthawi ya mayendedwe.
- Udindo wa wogula: Wogula amakhala pachiwopsezo pakubweretsa kwa chonyamulira komwe adachokera. Wogula ali ndi udindo wopereka chilolezo chakunja kwakunja.
e. DAP - Zaperekedwa Pamalo
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa ali ndi udindo wotumiza katundu kumalo otchulidwa m'dziko lomwe akupita. Wogulitsa alinso ndi udindo wopereka chilolezo chakunja kwakunja.
- Udindo wa wogula: Wogula amatenga udindo wotsitsa katundu, chilolezo cha kasitomu, ndi mayendedwe ena aliwonse. Kusamutsidwa kwachiwopsezo kuchokera kwa wogulitsa kupita kwa wogula pakubweretsa.
f. DPU - Yoperekedwa Pamalo Otsitsidwa
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa katunduyo amatumiza katundu kumalo otchulidwa m'dziko lomwe akupita ndipo ali ndi udindo wopereka chilolezo chotumizira kunja. Wogulitsa amanyamulanso mtengo ndi chiopsezo chotsitsa.
- Udindo wa wogula: Wogula amatenga udindo wake akatsitsa katundu, kuyang'anira chilolezo cha kasitomu ndi zina zoyendera.
g. DDP - Delivered Duty Paid
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa ali ndi udindo wotumiza katundu kumalo otchulidwa m'dziko la wogula. Izi zikuphatikizapo mayendedwe onse, chilolezo cha kasitomu, ndi kulipira msonkho wopita kunja ndi misonkho.
- Udindo wa wogula: Wogula amangofunika kulandira katunduyo komwe akupita. Wogulitsa amanyamula ndalama zonse, zoopsa, ndi maudindo.
Malamulo oyendera m'nyanja ndi m'mphepete mwa nyanja
Lamulo lililonse la Incoterms limatchula mfundo yomveka bwino yomwe chiwopsezo ndi udindo zimasamutsidwa kuchokera kwa wogulitsa kupita kwa wogula, kuwonetsetsa kuti mbali zonse ziwiri zimvetsetsana zaudindo wawo pazochita zamalonda zapadziko lonse lapansi.
a. FAS - Yaulere Pamodzi ndi Sitima
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa amapereka katundu pamodzi ndi chombo padoko lotchedwa doko lotumizira kunja. Iwo ali ndi udindo wochotsa katundu wakunja.
- Udindo wa wogula: Wogula amakhala ndi udindo pamene katundu ali pambali pa sitimayo, kuphatikizapo kukweza, mayendedwe, ndi chilolezo cha kasitomu. Kusintha kwangozi kumbali ya sitimayo.
b. FOB - Yaulere Pabwalo
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa amatumiza katundu m'chombo pamalo otumizira kunja ndikuyang'anira chilolezo chotumizira kunja.
- Udindo wa wogula: Wogula amakhala pachiwopsezo katunduyo akakwera. Iwo ali ndi udindo wotsitsa katundu, mayendedwe, ndi chilolezo chololeza katundu kuchokera kunja.
c. CFR - Mtengo ndi Katundu
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa ali ndi udindo wopereka katundu m'sitima pamalo otumizira kunja, kuphatikizapo chilolezo cha katundu wa kunja ndi kulipira mtengo wa katundu.
- Udindo wa wogula: Wogula amakhala pachiwopsezo katunduyo akakwera. Iwo ndi amene ali ndi udindo wotsitsa katundu, mayendedwe owonjezereka, ndi chilolezo chololeza katundu wolowa kunja.
d. CIF - Mtengo, Inshuwaransi, ndi Katundu
- Udindo wa wogulitsa: Wogulitsa amapereka katundu m'sitima pamalo omwe amatumizidwa kunja, amakonza zoyendera, amalipira katundu, komanso amapereka inshuwaransi yopereka katunduyo paulendo.
- Udindo wa wogula: Wogula amakhala pachiwopsezo katunduyo akakwera. Iwo ndi amene ali ndi udindo wotsitsa katundu, mayendedwe owonjezereka, ndi chilolezo chololeza katundu wolowa kunja.
Momwe mungasankhire lamulo loyenera la Incoterms
Kusankha lamulo loyenera la Incoterms pazochita zanu zapadziko lonse lapansi ndikofunikira. Ganizirani zinthu zotsatirazi posankha zochita.
- Mtundu wa katundu: Malamulo osiyanasiyana ndi abwino kwambiri pamtundu wina wa katundu. Katundu wowonongeka kapena wosasunthika angafunike kukhudzidwa kwambiri ndi ogulitsa, pomwe zinthu zocheperako zitha kuloleza njira yochotsa manja.
- Mayendedwe: Kusankhidwa kwa lamulo la Incoterms kumatengera momwe amayendera. Mwachitsanzo, ngati katundu amatengedwa panyanja, malamulo a Gulu F ayenera kuganiziridwa.
- Kuthekera kwa mayendedwe: Yang'anani momwe mungayendetsere ndikuzindikira ngati mungathe kuthana ndi maudindo ena, monga chilolezo cha kasitomu kapena inshuwaransi.
- Kulekerera kwa Chiwopsezo: Unikani kulekerera kwanu pachiwopsezo. Malamulo ena amasamutsa chiwopsezo kale pakutumiza, pomwe ena amasamutsa pambuyo pake.
- Kuganizira za Mtengo: Ganizirani za ndalama zimene zimayendera pa lamulo lililonse, monga mayendedwe, inshuwalansi, ndi zina.
Mitsempha yodziwika bwino ndi machitidwe abwino
Kuti mutsimikizire kuti malonda apadziko lonse akuyenda bwino, m'pofunika kudziwa zovuta zomwe anthu ambiri amakumana nazo ndikutsata njira zabwino kwambiri.
- Zolemba zosakwanira kapena zolakwika: Zolemba zolondola komanso zathunthu ndizofunikira kuti pakhale chilolezo chokhazikika. Onetsetsani kuti zolemba zonse zofunika zili m'dongosolo.
- Kulephera kumvetsetsa malamulo akumaloko: Dziwitsani bwino malamulo ndi zofunikira za mayiko omwe akutumiza ndi kutumiza kunja.
- Kasamalidwe kosayenera kachiwopsezo: Mvetsetsani kuwopsa komwe kumakhudzidwa ndi malamulo omwe mwasankha a Incoterms ndikuchitapo kanthu kuti muwathetse ndikuwongolera.
- Kulephera kuyankhulana momveka bwino: Kuyankhulana kwabwino pakati pa wogula ndi wogulitsa ndikofunikira. Kambiranani za udindo ndi ziyembekezo mwatsatanetsatane musanamalize ntchitoyo.
- Kusowa inshuwaransi: Onetsetsani kuti katunduyo ali ndi inshuwaransi yokwanira paulendo kuti muteteze ku zochitika zosayembekezereka.
Kutsiliza
Malamulo a Incoterms amagwira ntchito yofunikira kwambiri pamalonda apadziko lonse lapansi popereka ndondomeko yokhazikika yofotokozera udindo ndi zoopsa. Pomvetsetsa malamulowa ndikusankha yoyenera pazochita zanu, mutha kuchepetsa mikangano, kuwongolera njira, ndikuwonetsetsa kuti malonda anu apadziko lonse akwaniritsidwa bwino. Kumbukirani kuti kukhalabe osinthika ndi zowunikiridwa zaposachedwa komanso kufunafuna chitsogozo cha akatswiri pakafunika kungakulimbikitseni ukadaulo wanu wamalonda padziko lonse lapansi.