Konjunktivitis, wat algemeen na verwys word as pienk oog of rooi oog, is 'n ontsteking van die konjunktiva, die dun, deursigtige membraan wat die wit deel van die oog (sclera) bedek en die binneste oppervlak van die ooglede bedek. Dit is 'n wydverspreide toestand wat individue van alle ouderdomme affekteer, van babas tot bejaardes. Alhoewel konjunktivitis dikwels lig is en sonder behandeling oplos, kan dit ook hoogs aansteeklik wees en aansienlike ongemak veroorsaak, wat dit noodsaaklik maak om die verskillende aspekte daarvan te verstaan.
Tipes konjunktivitis
Konjunktivitis kan breedweg in verskeie tipes gekategoriseer word op grond van die oorsaak en kenmerke daarvan.
a. Virale konjunktivitis
Virale konjunktivitis is die mees algemene tipe en word tipies veroorsaak deur dieselfde virusse wat verantwoordelik is vir die gewone verkoue, soos adenovirus. Dit is hoogs aansteeklik en versprei dikwels deur direkte kontak met besmette individue of besmette oppervlaktes. Virale konjunktivitis is geneig om vanself binne een tot twee weke op te los, hoewel simptome in sommige gevalle vir 'n langer duur kan voortduur.
b. Bakteriese konjunktivitis
Bakteriële konjunktivitis word veroorsaak deur bakteriële infeksie, gewoonlik stamme van Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae of Haemophilus influenzae. Dit kan voorkom as 'n primêre infeksie of sekondêr tot 'n boonste lugweginfeksie. Bakteriële konjunktivitis is ook hoogs aansteeklik en kan lei tot meer ernstige simptome as virale konjunktivitis. Antibiotiese oogdruppels of salf word dikwels voorgeskryf om bakteriële konjunktivitis te behandel en die risiko van komplikasies te verminder.
c. Allergiese konjunktivitis
Allergiese konjunktivitis word veroorsaak deur allergene soos stuifmeel, stofmyte, troeteldierdander of sekere chemikalieë. Dit word gekenmerk deur jeuk, rooiheid en swelling van die oë, tesame met waterige afskeiding. Allergiese konjunktivitis kan seisoenaal of meerjarig wees, afhangende van die teenwoordigheid van allergene, en kom dikwels saam met ander allergiese toestande soos hooikoors of asma. Antihistamien oogdruppels en vermyding van allergene is die steunpilare van behandeling vir allergiese konjunktivitis.
d. Reuse papillêre konjunktivitis (GPC)
Reuse papillêre konjunktivitis is 'n tipe allergiese konjunktivitis wat gekenmerk word deur die vorming van groot, verhoogde knoppe of papille op die binneste oppervlak van die boonste ooglede. Dit word algemeen geassosieer met die langdurige gebruik van kontaklense of okulêre prosteses. GPC kan ongemak, vreemde liggaam sensasie en versteurde visie veroorsaak. Behandeling behels die staking van kontaklense dra, die gebruik van smeer oogdruppels, en soms steroïed oogdruppels om inflammasie te verminder.
e. Chemiese konjunktivitis
Chemiese konjunktivitis is die gevolg van blootstelling aan irriterende of giftige stowwe soos chloor, rook of huishoudelike chemikalieë. Dit kan onmiddellike rooiheid, brand en water in die oë veroorsaak en kan tot korneale besering lei as dit nie dadelik behandel word nie. Bestuur sluit in om die oë uit te spoel met oorvloedige hoeveelhede water en om mediese hulp te soek indien simptome voortduur of vererger.
Oorsake van konjunktivitis
Konjunktivitis, of pienk oog, kan verskeie oorsake hê, afhangende van die tipe konjunktivitis wat teenwoordig is.
a. Virale konjunktivitis
- Adenovirusse: Die meeste gevalle van virale konjunktivitis word deur adenovirusse veroorsaak, veral tipes 3, 4 en 7. Adenovirale konjunktivitis kom dikwels voor in epidemies, veral in oorvol omgewings soos skole, dagsorgsentrums en swembaddens. Dit kan versprei deur direkte kontak met besmette individue, respiratoriese druppels of besmette oppervlaktes.
- Herpes Simplex Virus (HSV) en Varicella-Zoster Virus (VZV): In sommige gevalle kan virale konjunktivitis veroorsaak word deur herpes simplex virus (HSV) of varicella-zoster virus (VZV), veral by individue met 'n geskiedenis van koue sere of gordelroos. Hierdie virusse kan lei tot meer ernstige vorme van konjunktivitis met potensiële komplikasies, soos keratitis.
b. Bakteriese konjunktivitis
Bakteriële konjunktivitis word tipies veroorsaak deur bakterieë soos Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae en Moraxella catarrhalis. Hierdie bakterieë kan die konjunktiva koloniseer, wat tot infeksie lei. Bakteriële konjunktivitis kan versprei word deur direkte kontak met besmette okulêre afskeidings, besmette hande of gedeelde items soos handdoeke of grimering.
c. Allergiese konjunktivitis
Allergiese konjunktivitis kom voor as gevolg van 'n allergiese reaksie op verskeie allergene, insluitend stuifmeel, stofmyte, troeteldierdander, vormspore en sekere chemikalieë. Wanneer dit aan allergene blootgestel word, stel die immuunstelsel histamien en ander inflammatoriese stowwe vry, wat die kenmerkende simptome van allergiese konjunktivitis veroorsaak. Allergiese konjunktivitis is nie aansteeklik nie en raak tipies individue met 'n geskiedenis van allergieë of allergiese toestande soos hooikoors of asma.
d. Reuse papillêre konjunktivitis (GPC)
Reuse papillêre konjunktivitis (GPC) word hoofsaaklik veroorsaak deur meganiese irritasie van vreemde liggame, soos kontaklense, okulêre prostese of hechtings. Langdurige dra van kontaklense, onbehoorlike lenshigiëne en die teenwoordigheid van allergene of puin op kontaklense kan tot GPC lei. Meganiese wrywing teen die konjunktiva veroorsaak 'n immuunrespons, wat lei tot inflammasie en die vorming van papille op die binneste oppervlak van die ooglede.
e. Chemiese konjunktivitis
Chemiese konjunktivitis is die gevolg van blootstelling aan irriterende of giftige stowwe, soos chloor, rook, industriële chemikalieë of huishoudelike skoonmaakprodukte. Direkte kontak met hierdie stowwe kan onmiddellike irritasie, inflammasie en skade aan die konjunktiva en kornea veroorsaak. Chemiese konjunktivitis is nie aansteeklik nie en kom tipies voor as gevolg van toevallige blootstelling of beroepsgevare.
Simptome van konjunktivitis
Konjunktivitis bied 'n verskeidenheid simptome wat kan wissel na gelang van die onderliggende oorsaak van die inflammasie.
a. Algemene simptome
- Rooiheid: Een van die kenmerkende tekens van konjunktivitis is rooiheid van die wit van die oë (sclera) en die binneste voering van die ooglede. Hierdie rooiheid is dikwels wydverspreid en kan die oë 'n pienk of bloedbelope voorkoms gee.
- Jeuk: Baie individue met konjunktivitis ervaar jeuk of irritasie in een of albei oë. Hierdie sensasie kan wissel van lig tot ernstig en kan lei tot gereelde vryf van die oë.
- Waterige oë (Epiphora): Konjunktivitis veroorsaak dikwels verhoogde trane of waterige afskeiding van die oë. Hierdie afskeiding kan duidelik of effens bewolk wees en kan die ooglede taai of korserig laat voel, veral wanneer dit soggens wakker word.
- Grinterigheid of vreemde liggaam sensasie: Sommige mense met konjunktivitis meld dat hulle voel asof daar iets vurig of vreemd in hul oë is, selfs wanneer dit nie is nie. Hierdie sensasie kan ongemaklik wees en kan vererger met knip- of oogbewegings.
- Swelling: Inflammasie van die konjunktiva kan lei tot swelling van die ooglede en die omliggende weefsel, wat veroorsaak dat die oë pofferig of geswel lyk. Swelling kan meer opvallend wees in ernstige gevalle of wanneer die konjunktivitis gepaard gaan met ander toestande soos allergieë.
- Sensitiwiteit vir lig (Fotofobie): Konjunktivitis kan verhoogde sensitiwiteit vir lig veroorsaak, wat dit ongemaklik maak om in helder of sonnige omgewings te wees. Individue met fotofobie kan verkies om binnenshuis te bly of sonbrille te dra wanneer hulle aan sonlig blootgestel word.
- Korsvorming van ooglede: Bakteriële of virale konjunktivitis kan lei tot die vorming van korsies of afskeiding langs die rande van die ooglede, veral na slaap. Hierdie korsies kan geel, groenerig of helder wees en kan veroorsaak dat die ooglede aan mekaar vassit.
- Dowwe visie: In sommige gevalle kan konjunktivitis tydelike versteurde visie veroorsaak, veral as daar aansienlike swelling of afskeiding is wat die visuele as belemmer. Dowwe visie verbeter tipies met behandeling en oplossing van die onderliggende inflammasie.
b. Simptome hang af van die tipe konjunktivitis
- In virale konjunktivitis ontwikkel simptome tipies geleidelik en kan gepaard gaan met ander tekens van 'n virusinfeksie, soos seer keel, hoes of koors.
- Bakteriële konjunktivitis kom dikwels voor met meer uitgesproke afskeiding, wat dik en geel of groen van kleur kan wees.
- Allergiese konjunktivitis word gekenmerk deur intense jeuk, tesame met duidelike, waterige afskeiding, en kan geassosieer word met ander allergiese simptome soos nies of neusverstopping.
- Reuse papillêre konjunktivitis kan aansienlike ongemak veroorsaak, met simptome wat vererger tydens kontaklensdra.
- Chemiese konjunktivitis kom tipies voor met akute rooiheid en brandende sensasie na blootstelling aan die aanstootlike stof.
Stadiums van konjunktivitis
Konjunktivitis, algemeen bekend as pienk oog, kan deur verskeie stadiums vorder, elk gekenmerk deur spesifieke veranderinge in simptome en erns. Die stadiums van konjunktivitis kan wissel na gelang van die onderliggende oorsaak en individuele faktore.
a. Begin stadium
- Die aanvangstadium dui die begin van konjunktivitis aan en word gekenmerk deur die skielike verskyning van simptome.
- Simptome kan rooiheid van die oë, jeuk of brandende sensasie, skeur of waterige afskeiding en ligte swelling van die ooglede insluit.
- Individue kan verhoogde ongemak of irritasie in een of albei oë opmerk, wat hulle aanspoor om mediese hulp te soek.
b. Akute stadium
- Die akute stadium verteenwoordig die hoogtepunt van inflammasie en simptome erns.
- Rooiheid van die oë vererger, word meer uitgesproke en wydverspreid.
- Jeuk, brand of vreemde liggaam sensasie kan vererger, wat lei tot verhoogde ongemak en drang om die oë te vryf.
- Waterige afskeiding kan toeneem, wat veroorsaak dat die ooglede taai of korserig voel, veral wanneer dit soggens wakker word.
- Swelling van die ooglede en omliggende weefsel kan meer opvallend word, wat bydra tot 'n geswelde of geswelde voorkoms.
- Sensitiwiteit vir lig (fotofobie) kan ontwikkel of vererger, wat dit ongemaklik maak om in helder of sonnige omgewings te wees.
c. Subakute stadium
- Die subakute stadium vind plaas as die akute inflammasie begin oplos, en simptome geleidelik verbeter.
- Rooiheid van die oë kan begin afneem, hoewel 'n paar oorblywende pienkheid of verkleuring kan voortduur.
- Jeuk, brand of vreemde liggaam sensasie kan in intensiteit afneem, wat verligting bied aan geaffekteerde individue.
- Waterige afskeiding kan verminder, en korsies of taai ooglede kan minder prominent word.
- Swelling van die ooglede kan begin afneem, wat lei tot 'n vermindering in swelling of swelling.
- Sensitiwiteit vir lig kan verbeter, wat individue in staat stel om helder omgewings gemakliker te verdra.
d. Resolusie stadium
- Die resolusie stadium dui die finale fase van konjunktivitis aan, waartydens simptome aanhou verdwyn.
- Rooiheid van die oë vervaag verder en keer terug na die normale voorkoms of basislynkleur.
- Jeuk, brand of vreemde liggaam sensasie verdwyn heeltemal, wat verligting van ongemak verskaf.
- Waterige afskeiding verdwyn heeltemal, en ooglede word vry van korsies of klewerigheid.
- Swelling van die ooglede verdwyn heeltemal, wat 'n normale kontoer na die oogarea herstel.
- Sensitiwiteit vir lig verdwyn, wat individue toelaat om helder omgewings te verdra sonder ongemak.
Voorkoming van konjunktivitis
Voorkoming van konjunktivitis behels die aanneming van verskeie maatreëls om die risiko van infeksie of irritasie van die oë te verminder. Alhoewel konjunktivitis verskillende oorsake kan hê, insluitend virusse, bakterieë, allergieë en irritante, kan die implementering van voorkomende strategieë help om die waarskynlikheid van die ontwikkeling van hierdie toestand te verminder.
a. Oefen goeie higiëne
- Was hande gereeld: Was jou hande deeglik met seep en water vir ten minste 20 sekondes, veral voordat jy aan jou oë, gesig of kontaklense raak.
- Vermy om oë te vryf: Moenie aan jou oë raak of vryf nie, aangesien dit aansteeklike middels of irritante van jou hande na jou oë kan oordra, wat die risiko van konjunktivitis verhoog.
- Gebruik skoon handdoeke en linne: Gebruik skoon handdoeke, kussingslope en waslappe om te verhoed dat bakterieë of virusse na jou oë oorgedra word.
b. Vermy die deel van persoonlike items
- Vermy die deel van oogskoonheidsmiddels: Moenie ooggrimering, soos maskara, oogomlyner of oogskadu, deel nie, aangesien hierdie items bakterieë of virusse kan bevat wat konjunktivitis kan veroorsaak.
- Gebruik persoonlike handdoeke en linne: Gebruik jou handdoeke, kussingslope en ander persoonlike items om die verspreiding van aansteeklike middels van ander te voorkom.
c. Oefen behoorlike kontaklenshigiëne
- Was hande voor hantering van lense: Was altyd jou hande met seep en water voor jy kontaklense insit of verwyder om die risiko van bakteriële kontaminasie te verminder.
- Maak lense skoon en ontsmet: Volg behoorlike kontaklensesorgriglyne, insluitend skoonmaak, ontsmetting en berging van lense soos deur jou oogversorger aangedui.
- Vervang lense soos aanbeveel: Vervang kontaklense en lenshouers soos aanbeveel deur jou oogversorger om bakteriële opbou te voorkom en die risiko van infeksie te verminder.
d. Vermy kontak met besmette individue
- Beperk noue kontak: Vermy noue kontak met individue wat konjunktivitis of simptome van 'n ooginfeksie het om die verspreiding van aansteeklike middels te voorkom.
- Oefen respiratoriese higiëne: Moedig besmette individue aan om hul mond en neus te bedek wanneer hulle hoes of nies om te verhoed dat respiratoriese druppels jou oë bereik.
e. Beskerm oë teen irritante
- Dra beskermende bril: Dra beskermende bril om beserings of irritasie te voorkom wanneer jy aan aktiwiteite deelneem wat jou oë aan irritante of vreemde voorwerpe kan blootstel, soos swem, tuinwerk of konstruksie.
- Vermy rook en chemikalieë: Vermy blootstelling aan rook, dampe, chemikalieë en ander irritante wat ontsteking of irritasie van die oë kan veroorsaak.
f. Bestuur allergieë
- Identifiseer en vermy allergene: As jy allergieë het wat allergiese konjunktivitis veroorsaak, soos stuifmeel, stofmyte of troeteldierdander, neem stappe om blootstelling aan allergene te verminder deur vensters toe te hou, lugsuiweraars te gebruik en buitelugaktiwiteite tydens spitsstuifmeeltye te vermy.
- Gebruik allergiemedikasie: Neem allergiemedikasie, soos antihistamiene of nasale kortikosteroïede, soos voorgeskryf deur jou gesondheidsorgverskaffer om allergiese simptome te verlig en die risiko van allergiese konjunktivitis te verminder.
g. Handhaaf 'n gesonde leefstyl
- Versterk immuunstelsel: Handhaaf 'n gesonde immuunstelsel deur 'n gebalanseerde dieet te eet, gereelde oefening te kry, stres te bestuur en genoeg slaap te kry om jou liggaam te help om infeksies doeltreffend te beveg.
- Bly gehidreer: Drink baie water om gehidreer te bly, wat help om die gesondheid en smeer van jou oë te handhaaf.
Diagnose van konjunktivitis
Die diagnose van konjunktivitis behels 'n omvattende evaluering van die pasiënt se mediese geskiedenis, simptome en 'n deeglike oogondersoek. Die diagnostiese proses het ten doel om die onderliggende oorsaak van konjunktivitis te identifiseer, wat kan wissel na gelang van faktore soos die pasiënt se ouderdom, simptome en risikofaktore.
a. Mediese geskiedenis
Die gesondheidsorgverskaffer begin deur inligting oor die pasiënt se mediese geskiedenis in te samel, insluitend enige reeds bestaande oogtoestande, allergieë, onlangse siektes, blootstelling aan aansteeklike middels, of die gebruik van kontaklense of okulêre prostese.
b. Simptoom assessering
Die pasiënt se simptome word noukeurig geëvalueer, insluitend die duur en erns van rooiheid, jeuk, afskeiding, swelling, sensitiwiteit vir lig, en enige verwante sistemiese simptome soos koors of respiratoriese simptome.
c. Visuele ondersoek
’n Visuele ondersoek van die oë word uitgevoer om die uiterlike voorkoms en interne strukture van die oog te bepaal. Dit kan die gebruik van gespesialiseerde instrumente soos 'n spleetlampbiomikroskoop behels, wat 'n vergrote uitsig oor die oog bied.
d. Evaluering van konjunktiva
Die konjunktiva, die dun, deursigtige membraan wat die wit deel van die oog bedek en die binneste oppervlak van die ooglede bedek, word noukeurig ondersoek vir tekens van inflammasie, soos rooiheid, swelling, afskeiding of papille (verhoogde knoppe).
e. Differensiasie van tipes
Op grond van die voorkoms van die konjunktiva en ander kliniese bevindings, onderskei die gesondheidsorgverskaffer tussen die verskillende tipes konjunktivitis, insluitend virale, bakteriese, allergiese of ander minder algemene oorsake soos chemiese of irriterende-geïnduseerde konjunktivitis.
f. Laboratoriumtoetse
In sommige gevalle kan addisionele laboratoriumtoetse uitgevoer word om die diagnose te bevestig of die veroorsakende middel van konjunktivitis te identifiseer. Hierdie toetse kan konjunktivale deppers vir mikrobiologiese kultuur- en sensitiwiteitstoetsing, polimerase kettingreaksie (PCR) toetse vir virale of bakteriese DNA, of allergietoetse vir allergiese konjunktivitis insluit.
g. Differensiële diagnose
Konjunktivitis kan ander oogtoestande soos droëoogsindroom, blefaritis, uveïtis of keratitis naboots. 'n Deeglike differensiële diagnose word uitgevoer om ander potensiële oorsake van okulêre inflammasie uit te skakel en die mees geskikte behandelingskursus te bepaal.
h. Evaluering van komplikasies
In ernstige of atipiese gevalle van konjunktivitis, kan verdere evaluering nodig wees om te bepaal vir komplikasies soos korneale betrokkenheid, preseptale of orbitale sellulitis, of sistemiese verspreiding van infeksie. Beeldstudies of konsultasie met spesialiste kan in sulke gevalle vereis word.
i. Pasiëntonderrig
Gedurende die diagnostiese proses leer die gesondheidsorgverskaffer die pasiënt oor die aard van konjunktivitis, die potensiële oorsake daarvan, voorkomende maatreëls en behandelingsopsies. Pasiëntvoldoening en begrip is noodsaaklik vir suksesvolle hantering en oplossing van konjunktivitis.
Behandeling van konjunktivitis
Die behandeling van konjunktivitis hang af van die onderliggende oorsaak van die inflammasie. Terwyl sommige gevalle van konjunktivitis op hul eie kan oplos sonder spesifieke behandeling, kan ander mediese ingryping vereis om simptome te verlig, komplikasies te voorkom en genesing te bevorder.
a. Virale konjunktivitis
- Virale konjunktivitis verdwyn tipies vanself binne een tot twee weke sonder spesifieke behandeling. Ondersteunende sorg en simptoombestuur kan egter help om ongemak te verlig.
- Gebruik koue kompresse: Wend koue kompresse verskeie kere per dag aan die aangetaste oog(e) om inflammasie te verminder, jeuk te verlig en ongemak te verlig.
- Smeer oogdruppels: Oor-die-toonbank smeer oogdruppels of kunsmatige trane kan help om die oë te bevogtig en droogheid wat veroorsaak word deur virale konjunktivitis te verlig.
- Vermy kontaklense: Hou tydelik op om kontaklense te dra totdat simptome verdwyn om verdere irritasie of komplikasies te voorkom.
b. Bakteriese konjunktivitis
- Antibiotiese oogdruppels of salf: Aktuele antibiotika medikasie, soos eritromisien, bacitracin, of polymyxin B / trimethoprim, kan voorgeskryf word om bakteriële konjunktivitis te behandel en bakteriese groei te voorkom.
- Volg die voorgeskrewe regime: Gebruik antibiotiese oogdruppels of salf soos voorgeskryf deur jou gesondheidsorgverskaffer, gebruik dit gewoonlik verskeie kere per dag vir 'n bepaalde duur (gewoonlik 5-7 dae).
- Warm kompresse: Die toepassing van warm kompresse op die oë kan help om ongemak te verlig en dreinering van enige afskeiding te bevorder.
c. Allergiese konjunktivitis
- Antihistamien oogdruppels: Oor-die-toonbank of voorskrif antihistamien oogdruppels, soos ketotifen (Zaditor) of olopatadien (Patanol), kan help om die allergiese reaksie te blokkeer en jeuk, rooiheid en swelling wat met allergiese konjunktivitis geassosieer word, te verlig.
- Mastselstabiliseerders: Voorskrif oogdruppels wat mastselstabiliseerders bevat, soos nedokromil (Alocril) of cromolyn (Crolom), kan die vrystelling van histamien en ander inflammatoriese bemiddelaars voorkom, wat allergiese simptome verminder.
- Vermy allergene: Minimaliseer blootstelling aan bekende allergene, soos stuifmeel, stofmyte, troeteldierdander, of sekere chemikalieë, om allergiese reaksies te voorkom en die herhaling van simptoom te verminder.
d. Reuse papillêre konjunktivitis (GPC)
- Staking van kontaklense dra: Hou tydelik op om kontaklense te dra totdat simptome van GPC verdwyn om verdere irritasie en inflammasie te voorkom.
- Smeer oogdruppels: Gebruik smeer oogdruppels of kunsmatige trane om droogheid en ongemak geassosieer met GPC te verlig.
- Steroïed-oogdruppels: In ernstige of aanhoudende gevalle van GPC, kan jou gesondheidsorgverskaffer korttermyngebruik van steroïed-oogdruppels voorskryf om inflammasie te verminder en simptome te verlig.
e. Chemiese konjunktivitis
- Spoel met water: Indien chemiese blootstelling plaasvind, spoel die aangetaste oog(e) onmiddellik uit met oorvloedige hoeveelhede water vir ten minste 15 minute om die irritasie uit te spoel en verdere skade te voorkom.
- Soek mediese hulp: As simptome voortduur of vererger na spoel, soek onmiddellike mediese hulp van 'n oogversorger vir verdere evaluering en behandeling.
Gevolgtrekking
Konjunktivitis is 'n algemene okulêre toestand wat gekenmerk word deur inflammasie of infeksie van die konjunktiva. Terwyl die meeste gevalle van konjunktivitis spontaan of met toepaslike behandeling oplos, kan komplikasies soos korneale betrokkenheid of chroniese inflammasie voorkom as dit nie behandel word nie. Vinnige evaluering deur 'n oogversorger is noodsaaklik vir akkurate diagnose en pasgemaakte bestuur van konjunktivitis om optimale uitkomste te bereik en potensiële komplikasies te voorkom.